یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر روابط بین‌المللی بین ایران و کشورهای پیشرو در حوزه معدن و صنایع معدنی تحریم‌های جهانی بود که منجر به دور ماندن ایران از فناوری‌های نوین و گاه دانش فنی در این بخش شد.
درحالی که توسعه و پیشرفت در حوزه معدن آن‌هم در پله‌های نخستین فعالیت‌ها همچون اکتشافات معدنی، نیازمند تجهیزات و فناوری‌های نوین بوده و این درحالی است که به دلیل مختلفی اکتشافات در ایران آنچنان که باید توسعه نیافته است. به گفته کارشناسان و فعالان حوزه معدن یکی از راهکارهایی که منجر به بهبود روابط بین‌الملل ایران با دیگر کشورها می‌شود شناسایی ظرفیت‌های آنها در حوزه معدن و صنایع معدنی است تا بعد از آن با استفاده از فضای پساتحریم، بتوان زمینه ورود آنها را به ایران فراهم کرد.
با نگاهی گذرا بر وضعیت بخش معدن ایران، در می‌یابیم در شرایط امروزی و برداشته شدن تحریم‌ها، روابط ایران با کشورهای توسعه یافته در حوزه معدن بهبود یافته و هیات‌های بسیاری برای آشنایی با ایران وارد کشور شده و تفاهمنامه‌های همکاری متعددی به امضا رسیده است. آنچه می‌تواند روابط بین‌الملل ایران با کشورهای خارجی را تحکیم بخشد همکاری دوجانبه این گروه‌ها با بخش معدن ایران است.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره شرایط روابط بین‌الملل در حوزه معدن ایران گفت: عمده روابط بین‌المللی که می‌تواند بین بخش معدن ایران با دیگر کشورهای معدنی ایجاد شود در دوبخش واردات و صادرات است که زنجیره فعالیت‌های معدنی از تولید ماده اولیه گرفته تا فرآوری و تولید محصول نهایی را در برمی‌گیرد. در این زمینه ایران می‌تواند مواد معدنی خام اولیه را وارد کرده و بعد از تبدیل آن به محصول نهایی زمینه را برای ایجاد ارزش‌افزوده فراهم کند.
محمدحسین بصیری در ادامه گفت: یکی از اقداماتی که ایران بعد از برداشته شدن تحریم‌ها انجام داد، وارد کردن خاک «روی» از دیگر کشورها برای صنایع پایین‌دستی بود تا بعد از انجام عملیات فرآوری، با تولید محصول نهایی، علاوه برایجاد ارزش‌افزوده، شمش مورد نیاز صنایع داخلی کشور تامین شود.
به گفته وی واردات مواد معدنی برای ایران بیشتر در مواردی باید انجام شود که در داخل با کمبود آن روبه‌رو باشیم. از طرفی ممکن است نگهداشتن ذخیره برخی از مواد معدنی برای نسل‌های آینده صرفه اقتصادی داشته باشد و در مقابل مواد اولیه مورد نیاز صنایع داخلی را با قیمت پایین‌تری وارد کشور کرد. البته این موضوع نیازمند مطالعات اقتصادی بوده تا بهترین گزینه برای اقتصاد کشور انتخاب شود.
عضو کمیته معدن سازمان ملل متحد در ادامه گفت: هم‌اکنون باید بخش‌های دارای مزیت کشور مورد بررسی قرار گرفته و با تعیین سیاست‌های درست از فرصت‌های موجود استفاده کرد. با برداشته شدن تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی می‌توان زمینه ورود فناوری‌های روز کم مصرف(انرژی) و دارای بهره‌وری بالا را به کشور فراهم کرد.
استفاده از ظرفیت‌های معدنی
بصیری با بیان اینکه با مجهزشدن به فناوری‌های اقتصادی و کارآمد می‌توانیم محصول خام داخلی را به محصول نهایی در زنجیره تولید برسانیم. گفت: باید آن دست از معادن که ظرفیت‌های قابل قبولی دارند را مورد توجه و ایجاد صنایع مربوط را در دستور کار قرار دهیم.
وی بر این باور است برای رسیدن به این اهداف باید با کشورهای صاحب فناوری و تجهیزات وارد مذاکره شده و از طریق تحکیم روابط بین‌المللی با آنها زمینه را برای ورود تجهیزات و فناوری‌های نوین فراهم کرد. به عنوان مثال در گذشته سنگ‌آهن ایران به شکل خام صادر می‌شد و شاهدیم زمینه برای تبدیل سنگ‌آهن به محصول نهایی همچون شمش فولاد فراهم شده و بعد از آن در دیگر صنایع کشور همچون صنعت ساخت‌وساز و خودروسازی مصرف می‌شود.
بصیری افزود: برای تکمیل زنجیره ارزش و رسیدن به ارزش‌افزوده قابل قبول، نیاز است تا صنایع «های‌تک» یا صنایع دارای فناوری بالا در کشور ایجاد شود تا بتوان به تولید آن دسته از مواد معدنی که در صنایع «های‌تک» کاربرد دارند، بپردازیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است برای بهبود روابط بین‌الملل بین ایران و کشورهای اروپایی باید اقدامات و برنامه‌ریزی‌های از پیش تعیین‌شده‌ای انجام داد. نکته اینجاست که در شرایط کنونی که سخن از برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی است شاهدیم که تمام تحریم‌ها رفع نشده و هنوز بخشی از آن باقی مانده است. یکی از مزایای رفع تحریم‌ها، به وجود آمدن شرایط برای بازکردن «ال‌سی» یورویی و وارد کردن تجهیزات و فناوری است.
وی به آثار تحریم‌های بین‌المللی بر بخش معدن و صنایع معدنی کشور اشاره کرد و گفت: تحریم‌ها اثرات روانی زیادی بر صنایع دیگر کشورها داشته است. به عنوان مثال از نظر قانونی واردات تجهیزات کوچک به ایران در زمان تحریم مشکلی نداشت اما به دلیل تحریم‌ها، صادرکنندگان تجهیزات و فناوری‌ها با ترسی که از دولت‌های خود و جریمه شدن در صورت همکاری با ایران داشتند، فشار ناشی از تحریم را بر ایران چند برابر می‌کردند.
براساس گفته‌های بصیری در شرایط امروزی با برداشته شدن تحریم‌ها و افزایش رغبت خارجی‌ها برای حضور در ایران باید از این فرصت به بهترین نحو استفاده کرد.
وی افزود: این شرکت‌ها باید از کشورهای معدنی و صاحب صنایع معدنی روز باشند. برای مثال از کشورهایی همچون آلمان، افریقای‌جنوبی، چین، ایتالیا، ترکیه و کشورهای بلوک شرق که در برخی از صنایع معدنی صاحب نام هستند. با انتخاب و دقت هوشمندانه می‌توان نسبت به ایجاد ارتباط و گسترش روابط بین‌المللی معدنی وارد عمل شد.
ضربه به اکتشافات معدنی
مدیرکل نظارت و ارزیابی سازمان زمین‌شناسی نیز درباره شرایط حاکم بر بخش معدن متاثر از فضا و روابط بین‌المللی گفته بود: در حوزه معدن و فعالیت‌های معدنی، میزان تحریم‌های اعمال شده آنچنان قابل توجه نبوده و تنها در برخی موارد همچون استخراج اورانیوم، اعمال تحریم‌ها مشکلات و سختی‌هایی را به دنبال داشته و در باقی موارد شاهد فعالیت‌های استخراجی و پیشرفت در طول سال‌های گذشته هستیم که از جمله آنها می‌توان به معدن مس سرچشمه و فعالیت‌های استخراجی در این حوزه اشاره کرد. به گفته محمدرضا هزاره بیشترین بحث تحریم‌های اعمال شده در بخش فعالیت‌های معدنی در حوزه اکتشاف بوده که تاثیر بسزایی داشته و یکی از بحث‌های اصلی در بخش اکتشاف مربوط به ژئوفیزیک هوایی است به همین دلیل امکان دسترسی به تجهیزات مورد نیاز در این بخش را برای افراد و فعالان این حوزه از بین برده بود که نتیجه آن ورود سازمان زمین‌شناسی برای تحقق اهداف خود در فعالیت‌های اکتشافی در حوزه ژئوفیزیک هوایی است.
وی تاکید کرد: تجهیزات و فناوری‌هایی که در بخش ژئوفیزیک هوایی کشور مورد استفاده قرار می‌گرفت ساخت کشورهایی همچون فرانسه بود که به‌دلیل تحریم‌ها، امکان ورود دوباره آنها یا بازسازی آنها با مشکلات بسیاری همراه می‌شد. حال با توجه به رفع تحریم‌ها امکان تجهیز هواپیما به وجود خواهد آمد. همچنین می‌توان از کشورهای پیشرفته برای برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی کمک گرفت. در واقع افزایش و بهبود شرایط بین‌الملل یکی از دلایل هموار شدن مسیر ورود تجهیزات و فناوری‌های نوین به کشور است.
وی ابراز امیدواری کرد که با ایجاد ارتباط با کشورهای پیشرفته بتوان زمینه ورود تجهیزات را فراهم کرده و به این ترتیب پیشرفت و توسعه در فعالیت‌های معدنی را به وجود آورد.
منبع: ماین نیوز
